Spłaszczenie perspektywy – Technika fotografii krajobrazu, mniej znana, a jeszcze rzadziej używana
Może czasem widzieliście zdjęcia gdzie Księżyc albo inny obiekt był niewiarygodnie wielki? Niektórzy twierdzą, że krajobrazy z Toskanii nie byłyby nigdy tak zjawiskowe, gdyby nie spłaszczenie perspektywy. Obiekty wydawały się nadzwyczaj duże w stosunku do tego co zwykliśmy widywać albo wydawały się dziwnie duże na tle pozostałych elementów kadru? Czasem to może być fotomontaż, ale może być też efekt działania obiektywu o dużej ogniskowej.
Nierzadko, w przypadku wschodzącego Księżyca, może to być ogniskowa i 500mm, albo z telekonwerterem, który daje 1000mm. Zobaczmy gdzie i jak może zostać wykorzystany efekt spłaszczenia perspektywy.
Kiedy prawdziwe zdjęcie może być #FakeNews
Zmiana perspektywy i ogniskowej może jednak drastycznie zmienić opowiadaną historię. Taki przypadek mieliśmy przy okazji kontrowersji wokół „zatłoczonej” plaży w Kalifornii w kwietniu 2020. Możemy dokładnie zobaczyć, jak to działa w kontekście reportażu. Po opublikowaniu zdjęcia plaży ludzie rozpoczęli komentować w mediach społecznościowych, twierdząc, że jest #FakeNews. Można powiedzieć, że w pewnym sensie mieli rację. Zdjęcie nie zostało spreparowane, ale zostało zrobione teleobiektywem, przez co plaża wyglądała na przepełnioną. Sytuacja sfilmowana z helikoptera, a nawet ujęta z innej perspektywy, okazała się zupełnie inna.
Wszystko zaczęło się, gdy The Orange County Register opublikował artykuł o ludziach, którzy trafiali na plaże po zniesieniu obostrzeń. Towarzyszące artykułowi zdjęcie sprawia wrażenie, jakby plażowicze siedzieli obok siebie. Okazało się, że zdjęcie wykorzystujące spłaszczenie perspektywy, może być potraktowane jako #FakeNews.
OC beach photo: Real news sometimes stranger than #fakenews – Orange County Register
Oczywiście to nie jest tak, że wszystkie zdjęcia z plaży, które pokazuje TV, przy okazji narzekając na tłok na plaży, są nieprawdziwe. Myślę jednak, że warto mieć to na uwadze, że zdjęcia z obiektywu o dużej ogniskowej, mogą wnosić zwiększać dysonans poznawczy i sprawiać, że będziemy postrzegali sprawy nie do końca takimi jak są.
Niektórzy wykorzystują, żeby “robić tłum”
W dobie postpandemicznej rzeczywistości, gdzie nadal obowiązują zasady sanitarne i DDM – Dezynfekcja, Dystans, Maseczki, spłaszczenie perspektywy nabrao nowego znaczenia. Kopenhascy fotoreporterzy Ólafur Steinar Rye Gestsson i Philip Davali postanowili obalić mit, że kamera zawsze mówi prawdę. W eksperymencie dla agencji fotograficznej Ritzau Scanpix zrobili publicznie zdjęcia przy użyciu różnych obiektywów i perspektyw. Zdjęcia, które zrobili, pokazują, jak bardzo można zmienić historię, po prostu zmieniając kąt widzenia lub ogniskową.
Więcej możecie przeczytać o tym eksperymancie tutaj “The camera never lies” is a myth and these photographers explain why – DIY Photography
Dochodzi do tego kolejne zjawisko, które określane jest mianem “stałości rozmiaru”. Rozmiar oglądanego obiektu może być mierzony obiektywnie jako rozmiar kątowy (kąt widzenia, który znajduje się w oku, odpowiadający proporcji zajmowanego przez niego pola widzenia) lub jako rozmiar fizyczny (jego rzeczywisty rozmiar mierzony w powiedzmy, metry). Postrzegany rozmiar jest jednak tylko luźno powiązany z tymi pojęciami. Na przykład, jeśli dwa identyczne, znajome obiekty są umieszczone w odległości odpowiednio pięciu i dziesięciu metrów, to bardziej odległy obiekt znajduje się w przybliżeniu w połowie kąta widzenia bliższego obiektu, ale zwykle jest postrzegany jako ten sam rozmiar (zjawisko określany jako stałość rozmiaru), a nie jako połowa rozmiaru. I odwrotnie, jeśli bardziej odległy obiekt znajdował się pod tym samym kątem co bliższy obiekt, to zwykle jest on postrzegany jako dwa razy większy.
Inni chcą pokazać Księżyc wielkości wieżowca
Sytuacja z Księżycem jest trochę bardziej skomplikowana. Wielu z nas widziało pewnie pełnię księżyca wkrótce po tym, jak wschodzi nad horyzontem. Bardzo często mamy wrażenie, że jest niewiarygodnie duży. Naukowcy twierdzą, że duży księżyc jest swego rodzaju sztuczką. Czasem jest to określane mianem “iluzja księżyca”. Jego przyczyny nie są dokładnie znane, ale możemy znaleźć w sieci pewne wyjaśnienia. Najważniejsze jest to, że gdy Księżyc znajduje się w pobliżu horyzontu, patrzymy na niego w sąsiedztwie innych znanych obiektów odniesienia: budynków, wież kościoła, cerkwi, czy innych obiektów architektonicznych, a nawet gór. Po części jest to też efekt spłaszczenia perspektywy.
Jedno z najbardziej spektakularnych ujęć wschodzącego księżyca, to obserwatorium Licka na tle Księżyca. Wschodzący Księżyc otacza obserwatorium Licka na szczycie góry Hamilton niedaleko San Jose w Kalifornii w marcu 2012 roku. fot. Rick Baldridge.
Więcej nt. tego zjawiska można poczytać, np. tutaj Moon Illusion is All in Your Head – Sky & Telescope – Sky & Telescope
Spłaszczenie perspektywy w fotografii krajobrazowej
Teleobiektyw to świetne narzędzie, aby zestawiać rzeczy od siebie odległe. Zmniejszenie odległości pomiędzy obiektami nazywane jest też kompresją perspektywy, a teleobiektyw to bardzo użyteczne narzędzia w fotografii krajobrazowej w ogólności. Widać to idealnie przy fotografowaniu bardzo rozległych krajobrazów, np. Toskanii. Niektórzy mówią, że toskańskie pejzaże fotografuje się prawie wyłącznie teleobiektywami – inaczej te wszystkie wzgórza z willami i cyprysami byłyby zbyt daleko od siebie, a na zdjęciach mielibyśmy głównie rozległe i puste pola. Ale w innych miejscach da się z pewnością wykorzystać ten efekt.
